Rezonans magnetyczny i biopsja fuzyjna

Opinia eksperta

Poprosiliśmy doktora Pawła Salwę, Dyrektora Polskiego Centrum Urologii Robotycznej i wieloletniego ordynatora oddziału urologii, o przedstawienie naszym czytelnikom swojej opinii w tej sprawie. Oto co powiedział. „Prostata to gruczoł płciowy, leżący na styku dróg moczowych i płciowych mężczyzny. Choroby prostaty można zakwalifikować do dwóch głównych typów: łagodne oraz złośliwe. Łagodność należy rozumieć w ścisłym znaczeniu medycznym, tj. są to schorzenia „nie rakowe”. Powodują one jednak zdecydowanie uciążliwe dolegliwości, jak częste i utrudnione oddawanie moczu czy konieczność kilkakrotnego wstawania w nocy. Bardziej niebezpieczne są jednak zmiany złośliwe, tj. rak prostaty, który również może powodować podobne dolegliwości, stąd potrzebna jest dobra diagnostyka. Niestety, w większości przypadków rozwojowi raka prostaty nie towarzyszą żadne dolegliwości, przez co może rozwijać się latami, nim postawiona zostanie właściwa diagnoza. Zalecenia Europejskiego Towarzystwa Urologicznego (EAU) zachęcają mężczyzn od 50 roku życia lub od 45, jeśli w rodzinie obserwowano już raka prostaty, do regularnie wykonywanych badań urologicznych oraz prostych badań krwi PSA. Jeśli wynik PSA jest powyżej 4 ng/ml, należy wykonać dalszą diagnostykę. I tutaj zaczynają się schody. Aktualne wytyczne europejskie nakazują w tej sytuacji wykonanie co najmniej 12-krotnej biopsji prostaty przez odbytnicę. Biopsji powinno być możliwie dużo, aby wyrywkowo ocenić każdy zakątek prostaty. Takie podejście jest dość archaiczne w porównaniu do diagnozowania nowotworów jakiegokolwiek innego narządu. Podejściem nowoczesnej medycyny do tego problemu jest wykonać wysokiej jakości badanie obrazowe, zlokalizować zmianę, a następnie pobrać celowaną biopsję ze zmienionego obszaru – mówi dr Salwa. Tak jest np. w chorobach piersi. Jeśli mammografia wykaże podejrzaną zmianę, to wykonuje się biopsję i w zależności od jej wyniku wdraża się leczenie. Nie można sobie wyobrazić sytuacji, gdy mammografia wskazuje, że w piersi nie ma żadnych zmian, a mimo tego wykonujemy kilkanaście nakłuć piersi, aby mieć pewność. A jednak tak archaiczne podejście jest ciągle obowiązującym w Europie, a także w Polsce, standardem postępowania w przypadku prostaty. Czy jest metoda, która pozwoliłaby z jednej strony uniknąć wykonywania niepotrzebnych biopsji, a z drugiej skuteczniej wykryć chorobę? Taka możliwość oczywiście istnieje, choć wymaga zastosowania wysokiej jakości rezonansu magnetycznego oraz przede wszystkim ogromnego doświadczenia urologa, który te obrazy zinterpretuje i przeprowadzi tzw. celowaną biopsję fuzyjną. Można ją wykonać, biorąc pod uwagę optymalizację kosztów zgodnie z niemieckimi wytycznymi, u pacjentów, którzy mają już za sobą jedną nieudaną konwencjonalną biopsję (TRUS), tylko w wyspecjalizowanych ośrodkach dysponujących odpowiednim sprzętem i doświadczoną kadrą. Gdy podczas dyskusji na zjeździe Niemieckiego Towarzystwa Urologicznego w grupie kierowników ośrodków zajmujących się diagnostyką obrazową prostaty zapytałem, który z kolegów poddałby się standardowej procedurze biopsji prostaty przez odbytnicę pod kontrolą USG, żaden ze słuchaczy mojej prezentacji nie odpowiedział pozytywnie. Ta niechęć do zwykłej biopsji oparta jest na jednoznacznych przesłankach naukowych. Badania przeprowadzone przez Valerię Panebianco wykazały, że czułość (zdolność do wykrycia raka) rezonansu magnetycznego prostaty jest niemal dwukrotnie wyższa (72 proc. wobec 38 proc.) niż zwykłej TRUS.

Rezonans przed biopsją

Profesor Mark Emberton z University College London, światowa sława i autorytet w dziedzinie diagnostyki prostaty, pod okiem którego odbywałem w Londynie praktykę specjalizacyjną z zakresu rezonansu magnetycznego prostaty, opublikował w styczniu 2017 roku w prestiżowym „The Lancet” przełomową pracę, która zmieni oblicze urologii. To badanie na ponad 1000 mężczyzn wskazuje, że rezonans magnetyczny w doświadczonych rękach nie tylko jest niemal dwukrotnie dokładniejszy niż USG, ale pozwala również w około 25 proc. przypadków uniknąć niepotrzebnych biopsji. W Gronau stawiamy na jakość, dlatego po odbyciu certyfikowanych szkoleń w American College of Radiology od roku 2012 wykonujemy biopsje fuzyjne na podstawie obrazu rezonansu magnetycznego. Podejście ośrodka, którym kieruję, wyróżnia się tym, że całość procesu diagnostycznego i leczniczego może zostać przeprowadzona przez pojedynczego, bardzo doświadczonego lekarza. Pozwala to zapobiec utracie cennych informacji, co jest możliwe, kiedy w dany proces zaangażowanych jest zbyt wielu ludzi.

Przede wszystkim jednak pacjent uzyskuje jednego, stałego partnera, który zajmuje się jego zdrowiem od etapu konsultacji, przez diagnostykę i leczenie, a na opiece pooperacyjnej skończywszy. Praktyczny przebieg biopsji fuzyjnej wygląda następująco: w dniu przyjęcia pacjent witany jest przez concierge, która wspiera pacjenta przez cały okres pobytu w klinice. To wsparcie dotyczy kwestii formalnych i organizacyjnych, ale przede wszystkim pomaga psychicznie i emocjonalnie odnaleźć się mężczyźnie w nowej dla niego sytuacji. Wyznaczony lekarz i concierge jako zespół zajmujący się konkretnym pacjentem dają poczucie bezpieczeństwa i spokój ducha. Następnie odbywają się badania wstępne, rezonans magnetyczny, rozmowa z anestezjologiem i kluczowa konsultacja z Doktorem Salwa, podczas której szczegółowo omawiane są obrazy rezonansu magnetycznego i wyniki pozostałych badań. W tym momencie pacjent podejmuje wspólnie z lekarzem decyzję o ewentualnej konieczności wykonania biopsji. Następnego dnia w znieczuleniu ogólnym (bez bólu, bez dyskomfortu towarzyszącego „normalnej” biopsji) wykonujemy biopsję fuzyjną wspieraną zaawansowaną technologią firmy Medcom. Taka biopsja odbywa się przez skórę krocza, co pozwala wyeliminować ryzyko zapalenia prostaty czy sepsy, która grozi pacjentom poddawanym standardowej biopsji przezodbytniczej. Korzystając ze znieczulenia ogólnego, wykonujemy diagnostyczną urethrocystoskopię, co pozwala nam dodatkowo ocenić cewkę moczową i pęcherz moczowy pod kątem obecności ewentualnego nowotworu czy kamieni. Następnego dnia pacjent opuszcza szpital i pełen sił może wrócić do domu. Co istotne omówienie wyniku histopatologicznego odbywa się z dr n. med. Salwą, który zna pacjenta i szczegółowo uzgadnia z nim dalsze postępowanie. Jeśli wykryto raka prostaty i konieczna jest operacja, to może ona zostać wykonana najkorzystniejszą dla pacjenta metodą robotyczną przez znanego już pacjentowi lekarza. To on opiekuje się chorym aż do pełnego powrotu do zdrowia. Jeśli biopsja pozwoliła wykluczyć obecność raka prostaty, skupiamy się na skutecznym leczeniu objawów, jakie dokuczają pacjentowi. Co szczególnie istotne i wymagające podkreślenia: nowocześnie uprawiana urologia ma w swoim arsenale skuteczne środki, pozwalające pozbyć się przykrych dolegliwości ze strony dróg moczowych. Odzyskać pełną sprawność i komfort życia – podkreśla dr n. med. Paweł Salwa. Polskie Centrum Urologii Robotycznej w Szpitalu Medicover w swoim oddziale VIP wykonuje badania i operacje tylko prywatnie lub refundowane przez firmy ubezpieczeniowe pacjentów, którzy dysponują odpowiednimi polisami. Ta przodującą w Europie placówka szczególnie chlubi się operacjami nowotworów prostaty z użyciem robotów chirurgicznych. Ma w tej dziedzinie ogromne doświadczenia i jest rekordzistką w liczbie takich zabiegów. Wykonuje ponad 350 operacji rocznie, więcej niż wszystkie inne polskie ośrodki razem wzięte.*

*W tekście wykorzystano fragmenty artykułu, który ukazał się w prestiżowym czasopiśmie High Living.